ایرا

آموزش زبان زرگری ایرایی

برزبر
سلام!
خواننده عزیز آنچه که پیش روی شماست برگرفته از دانش گذشتگان و بزرگان طایفه ایرایی است که اکنون می رود تا به وادی فراموشی سپرده شود اما با تلاش و کوشش توانستیم این زبان را از گذشتگان به آیندگان منتقل نمائیم.
اکثر این لغات بر گرفته از مرحوم اصغر کشوری‌فر پدربزرگ عزیز بنده می‌باشد که در سن ۸۳ سالگی دیار باقی را لبیک گفت و به جهان دیگر گام نهاد.

امید است تا با حفظ و حراست از این زبان و گسترش آن بتوانیم اصلیت و هویت واقعی خویش را حفظ نمائیم.
مهدی کشوری فر

 

فارسی

زرگری

تلفظ به لاتین

به نام خدا (خدا)

برزبر

Berzebar

روز

چزمائین

Chezmaeen

شب

پیس

Pees

چراغ

پیس باشن

Pees bashen

نفت

پیس باشن

Pees bashen

آب

وار

Var

باران

وار واری

Var vari

گوسفند

واسنی

Vasni

گاو

مامنه

Mamne

اسب

کور

Koor

قاطر

گرین کور

Gereen koor

خر

گرین

Gereen

مرغ

تجا

Taja

اردک

وار تجا

Var taja

پیاز و سیر

زال

Zal

نمک

ملار

Malar

برنج خام

بشتبا

Beshteba

غاز

مزنگ وارتجا

Mezange vartaja

شالی

وردس

Verdes

گوشت

دهه

Dahe

گوشت گاو

مامنه دهه

Mamne dahe

سر

دیز

Deez

چشم

کوک

kook

دماغ (بینی)

دیز مقل

Deez maghal

دهان، صورت

ارسبیل

Ar sebeel

دندان، سنگ

گرز

Geraz

ریش

وارش

varesh

موی سر

دیز برزلا

Diz berzela

کلاه

دیزلی

dizlee

خروس

شوج دار تجا

Shooj dar teja

گوش

تلا

Tela

دست

کارچ

Karch

پا

تج

Taj

گردو

گردل

Gerdal

هندوانه

سوز دم گردل

Sooz dem gerdal

خربزه

سوزدم

Soozdem

روغن

کاکیت

kakeet

هر چیز بد

کبر

Kaber

صابون

کبر کاکیت

Kaber kakeet

سیب، گیلاس، کشمش،انگور، خرما و…

شلوار

Shelvar

پرتقال

ترشل

Tershal

تن

گریه

gerye

کت، پیراهن، زیر پیرهن، ژاکت و…

گریه شماری

Gerye shemary

شلوار

دبراک

Deberak

کت و شلوار نو (جدید)

انوم گریه شمای

Annome gerye shemary

کفش، جوراب، دمپایی

تج شماری

Taj shemary

چای

چوک بار

Chooke bar

قند و شکر و هرچیز شیرین مثل آن

زکات

Zekate

برنج پخته (پلو)

برنش

Bernesh

ته دیگ برنج

چوکی برنش

Chookee bernesh

رفیق عزیز

بازیک جان

Bazeek jan

رفیق

کارچ بازیک

Krche bazik

مگس

کبر ماترینگ

Kaber matring

پلنگ

مزنگ وائیک

Mezange vaeek

سگ

وائیک

Vaeek

خاک، گل

اورا

oura

آتش

دروشی

Derooshee

پدر

کب جون

Kabejoon

مادر

بیجناک

Bijnak

خواهر

فوو

Foo

برادر

بازیک

Bazeek

دختر مجرد

نجیر

Nejeer

ازدواج کرد

دور ببرازنّیه

Door babrazennye

دختر بچّه

کسینگ نجیر

Kasinge nejeer

زن

لب

Leb

مرد

سیب

Seeb

مرد زن گرفت (متاهل شد)

سیب لب ببرازنّنیه

Seeb leb babrazennye

زن متاهل شد

لب دور ببرازنّنیه

Leb door babrazennye

پسر بچّه

کسینگ سیب

Kasinge seeb

منزل، خانه

پل

Pal

قالی

انّوم

Annom

حصیر

برزلا شماری

Berzela shemary

علف

برزلا

Berzela

علف دادی؟

برزلا هانجویی؟

Berzela hanjooee?

آیا دادی؟

هانجویی؟

hanjooee

ندادم

ننجومه

Nanjoome

نبود که بدم

نسرود بیه کهمن هانجنّم

Nasrood bie ke hanjennem

من

من

Men

تو

ت

Te

نان

کوتار

Kootar

پلوی خالی

کوسه برنش

Koose bernesh

پلوی با خورش

برنش وارش سرود بیه

Bernesh varesh serood biye

خورش

وارش

Varesh

زیادی

تورزده

Toor zadeh

مرده زیاد سالم بود

سیب تور انّوم بیه

Seeb toor annom biye

گوشت کره؟

تلا کبره؟

tela kabereh?

چشمت کوره؟

کوک نکیننه؟

Kook nakey neneh?

مژه و ابرو

کوک برزلا

Kook berzela

کثیفی داخل بینی

دیز مقل انّر کبیری

Deez maghal annar kabiree

درون، داخل

انّر

Annar

طویله

کور پل

Koor pal

درون طویله

کور پل انّر

Koor pale annar

درون دهان

ار سبیل انّر

Arsebeel annar

توالت، مستراح

کاشکه پل

Kashke pal

مدفوع

کاشکه

Kashke

ادرار

شوج وار

Shooj var

آلت مردانه

شوج

Shooj

خواب

جواسون

Jevasoon

گریه

کوکه وار

Kooke var

زبان

هل علاج

Hal elaj

کاغذ

تاتیکه

Tateekeh

دارم

مره…دره

Mere … dareh

رفیق عزیز من خواب دارم!

بازیک جان مره جواسون دره

Bazeek jan mereh jevasoon dareh

ماهی

مکیا

Makiya

مار ماهی

مکیا تفنا

Makiya tefna

تفنگ

دور تفن

Door tefen

نظامی، پاسدار، ژاندارم

دور تفن سیب

Door tefen seeb

ماشین

کج وار کور

Kaj vare koor

چوب

کج وار

Kaj vareh

ذغال

سوتال

Sootal

جنگل

کج واره کت انّر

Kaj vare kete annar

دزد

سوز کش

Soze kash

آش

وجور

Vejoor

ترب، تربچه

کل قاسم

Kal ghasem

ملا، روحانی

تاتیکه اهلاج

Tatike ehlaj

بوقلمون

مزنگ تجا

Mezange taja

لحاف

جواسون دیز شماری

Jevasoone deez shemaree

پوست گاو

مامنه شماری

Mamne shemary

پشم گوسفند

واسنی برزلا

Vasny berzela

دیوانه

نیست گرز

Niste geraz

ارزان قیمت

نیست تل

Niste tel

گران قیمت

تور تل

Toore tel

آدم خر

گرین سیب

Gereen seeb

نادان، آدم احمق

نکینا سیب

Nakeyna seeb

باد شکم

سراج

Seraj

چوپان

واسنی هم تج

Vasnee ham taj

حبوبات

الرد

Elard

لبنیات (شیر و…)

اسپیونه

Espione

سماور و قوری

چوکه بار فونه

Choke bare foone

دیگ پلو و خورش

برنش فونه

Berneshe foone

تخم مرغ

تجا گردل

Taja gerdal

تلویزیون و رادیو

شماری هل اهلاج

Shemary hal ehlaj

تلفن

دور هل اهلاج

Door hal ehlaj

استاد کار

ازمار سیب

Ezmar seeb

کارگر

کشکو سیب

Kashkoo seeb

هست

سروشنه

Serooshne

حمام

وار پل

Var pal

زن خراب، فاسد

کبر لب

Kaber leb

مرد فاسد

کبر سیب

Kaber seeb

زن سالم (خوب)

انّوم لب

Annome leb

مرد سالم

انّوم سیب

Annome seeb

جو

کوره وردس

Koore verdes

گندم

کوتار وردس

Kootare verdes

سبوس

وردس برزلا

Verdes berzela

قند و شکار

زکات

Zekate

خنده

گش گش

Gash gash

نگاه کن

بکیننه

Bakey nene

به زن نگاه کن که داره میخنده!

بکیننه لب گش گش کننه

Bakeynene leb gash gash kenne

ساعت

چزمائین کینه

Chez maeen kayne

خوک

کبر مامنه

Kaber mamne

بخاری

شماری دروشی

Shemaree derooshi

رودخانه

تج واره

Taj vare

روز آفتابی

چزمائین دروشی

Chezmaeen derooshy

عمو

کب جون بازیک

Kabe joone bazeek

عمه

کب جون فو

Kabejoone foo

خاله

بیجناک فو

Bijnake foo

دایی

بیجناک بازیک

Bijnake bazeek

پدر بزرگ پدر

کب جون کب جون

Kabejoone kabejoon

مادر بزرگ پدری

کب جون بیجناک

Kabe joone bijnak

پدر بزرگ مادری

بیجناک کب جون

Bijnake kabe joon

مادر بزرگ مادری

بیجناک بیجناک

Bijnake bilnak

همسر من

م لب

Me leb

زن دایی

بیجناک بازیک لب

Bijnake bazeeke leb

می توانی حرف بزنی؟

بتونی هل بلاجی؟

Batonny hal belajy?

تو که هیچ چیز نمی فهمی!

ت نکینا سیبی کا!

Te nakeyna seeby ka!

امروز کار کردی؟

امروز چزمائین بزمنه هاکردی؟

Amroze chezmaeen bezmene hakerdy?

دید

بکیننا

Bakey nena

دیدم

من بکینامه

Men bakey name

برنج را وزن کردی؟

بشتبا ر گرز هاکردی؟

Beshte ba re geraz hakrdy?

کم

نیست

Neest

کم ندادی که؟

نیست ننجویی کا؟

Neest nanjoy ka?

زیادی ندادی که؟

تور ننجویی کا؟

Toor nanjoy ka?

گدا

ای چر

Ey char

این مرد گداست

سیب ای چر

Seeb ey chare

بفروشم

ببجاشننم

Babjashennem

گردو را می خواهم بفروشم

گردل خامه ببجاشننم

Gerdal khame bab jashennem

بیرون کنم

تبر هاکنم

Tebar hakenem

می خواهم بیرونش کنم

خامه تبر هاکنم

Khame tebar hakenem

شد

بیّه

Bayye

نماز

چود

Chood

نماز بخوانم

چود بلاجم

Chood belajem

قرآن

برزبر تاتیکه

Berzebar tatike

خواندی

بلاتی

Belaty

تقویم

تاتیکه کینه

Tatike kayne

پول

بتو

Betoo

نوه

کسینگ چد

Kasinge chad

نوه منه

مه کسینگه چده

Me kasinge chade

می ترسی؟

رکاسنی؟

Rekasny?

فلانی می ترسه

فلان کس رکاسنه

Felan kas rekasne

پیر

زرو

Zaroo

آمل (شهر)

دشا

Dasha

تهران

مزنگ دشا

Mezange dasha

دهاتی

بل گسونی

Bal gesonny

ده

بل گسوننی کت

Bal gesonny kat

مرد نیستم

سیب نیمه

Seeb neeme

بخورم

بوریننم

Bavrinnem

ندارم

نسروجمه

Nasroojme

ندارد

نسروجنه

Nasroojne

کدو

کمالین

Kamaleen

کدو پلو

کمالین برنش

Kamalin bernesh

چرا؟

چه؟

Che?

شاه

گور سو

Goor soo

کشتند

دلاریننه

Delarinne

مشروب

کبر وار

Kaber var

چاقو، داس و هر چیز برنده

تجو

Tejoo

تریاک

کبر پلوته

Kaber peloote

داخل آب

وار اننر

Vare annar

سیگار

پلوته

Peloote

ترازو

گرز شماری

Geraz shemary

صابون

کبر کیت

Kaber keet

راه برو

تج کف

Taj kaf

همراه

هم تج

Ham taj

فلان کس مرد

فلان کس دلارسّه

Felan kas delaresse

سفید

آلکو

Alkoo

زن فلانی بچّه زائید

فلان کس لب چدتبر بیارده

Felan kase leb ched tabar biarde

خواهر فلانی بچّه زائید

فلان کس فو چد تبر بیارده

Felan kas foo ched tabar biarde

مرد از بس کار کرد داره میمیره

سیب اننه بزمنه هاکرده دره لارنه

Seeb anne bezmene hakerde dar larenne

پنبه

آلکو برزلا

Alkoo berela

تخم کدو

کالین وردس

Kamaleen verdes

گوشت نداره

دهه نسوجنه

Dahe nasoojne

نان دیروزی

دیروزه چزمائینه کوتاره

Dirooze chezmaeen kootareh

دو روز قبل

بز راسسون چزمائین

Bez rassone chezmaeen

واحد شمارش

راسّون

Rasson

پا برهنه راه میرفتم

بی تج شماری تج کتمه

Bee taj shemaree taj katme

پاهایم درد گرفت

مه تج کبر بیّه

Me taj kaber bayye

زخم

چاد

Chad

پاهایم زخم شد

مه تج چاد بیّه

Me taj chad bayye

مرغ خوابید

تجا جواسون هاکرده

Taja jevasson hakerde

شمارش کردی؟

راسّن هاکردی؟

Rasson hakerdy?

ایستادی؟

هس روتی؟

Hes rooty?

همراه اسب پیاده رفتیم تهران

کور هم تج، تج کتمی مزنگ دشا

Koor ham taj taj katemy mezange dasha

بدو می رفتیم

درونه تج کتمی

Deroone taj katemy

سیاه

سوتالی

Sootaly

تگرگ آمد

گرز آلکو، وار واری بیه

Geraz alkoo var vary bayye

سبوس شالی

وردس برزلا

Verdes berzela

برف

آلکو وارواری

Alkoo var vary

کت و سر شلوار نو

انّو گریه شماری

Annome gerye shemary

آبگرم

وار دروشی

Var derooshee

پیر مرد

 زرو سیب

Zaroo seeb

پیر زن

زرو لب

Zaroo leb

مکه معظمه

مزنگ برز پل

Mezange ber ze pal

مسجد

چود اهلاج پل

Chood ehlaj pal

گرگ

کبر وائیک

Kaber vaeek

آب سرد

چوک وار

Chooke var

بچّه ها

وچون

Vachoon

هست (وجود داشتن در داخل چیزی)

سروجنه

Seroojne

اسفناج و هرگونه سبزیجات علفی

برزلا

Berze la

می خواهم بروم

من خامه تبر بورم

Men khame tebar boorem

اینقدر حرف نزن

انّه هل نلاج

Anne hal nelaj

حرف نکش

کارچ بکینه

Karch bakeyne

پشم گوسفند

واسنی برزلا

Vasnee berzela

پوست گاو

مامنه دیز شماری

Mamne deez shemaree

طناب سر گوسفند

مامنه دیز شماری

Mamne deez shemaree

لحاف خواب

جواسون دیز شماری

Jevason deez shemaree

گرسنه ام نیست (سیرم)

تلمه

Tel me

نان نمی خورم

کوتار نورینمه

Kootar navrinme

اسب را بار می زنیم

کور دیزی کمّی

Koor deezee kemmee

سوار بر اسب می شویم

کور دیز کفمی

Koor deez kafemee

روسری

دیز شماری

Deez shemaree

غاز

وار تجا

Mezange var taja

شکم

واتیک

Vateek

چاق

تور دهه

Toor dahe

لاغر

نیست دهه

Neeste dahe

حرفش رو گوش نده

ونه هل نکینه

Vene hal nakeyne

ناخن

کارچ گرز

Karche geraz

فانوس، چراغ، لمپا

پیس باشن

Pees bashan

گُل

انّوم برزلا

Annom berzela

گالش

مامنه هم تج سیب

Mamne ham taje seeb

چار بیدار، یابو دار

کور هم تج سیب

Koore ham taje seeb

تسبیح

هل راسّون

Hal rasson

بلند شو

تبر بواش

Tebar bavash

برویم خانه بخوابیم

پل تبر بوریم جواسون هاکنیم

Pele tebar boorim jevasson hakenim

خیلی از شب گذشته

تور زده پیس بورده

Toor zadeh pees bordeh

صبح زود باید بیرون بریم

چزمائین ونه درونه تبر بوریم

Chez maeen vene deroone tebar booreem

نمی ترسی؟

نرکاسنی؟

Nerkasnee?

مرد مریض است

سیب دیلور بیّه

Seeb dهlvar bayye

مریض، بیمار

دیلور

Dilvar

سرش کچله

دیز کبره

Deez kabere

قطار

درونه کج واره کور

Deroone kaj vare koor

تند رو

درونه

Deroone

تند برو

درونه تبر بور

Deroone tebar boor

لیمو

زکات شلوار

Zekate shelvar

دعا کن

تاتیکه هاکن

Tatike haken

بلد است

کینه سیب

Keyne seeb

آن مرد در کارش حرفه ای است

سیب کینا اِ

Seeb kayna e

صحبت

هل

Hal

بگو

بلاج

Belaj

دیدی

بکینی

Bakeynee

پول رو بده

بتور هان جن

Betoore han jen

نوشتی؟

تاتیکه هاکردی؟

Tateeke hakerdee?

نوشتی یا نه؟

تاتیکه هاکردی یا نا؟

Tateeke hakerdee ya na?

سرد خانه، یخچال

چوکی پل

Chooki pal

روی صندلی بشین

کج وار دیز هسروج

Kaj vare deez hesrooj

بشین

هسروج

Hesrooj

نشسته بود

سرود بیه

Serood beeye

آن مرد اینجا نشسته بود

سیب اینجه سروج بیه

Seeb inje serooj biye

ماست

ترشل اسپیونه

Tershale espione

سیّد

برزبر چت

Berze bare chat

پدر سوخته

کب جون دروشی

Kabe joon derooshi

قاشق و چنگال

کارچه برنش

Karche bernesh

پر خور

تور ورین

Toor vereen

دروغگو

تل لاج

Tale laj

دروغگوی بزرگ

انّوم تل لاج

Annome tale laj

جا بده، پنهان کن

یر زن جن

Yer zen jen

۱

اِ

E

۲

بز

Beze

۳

شده

Shadeh

۴

لب

Lab

۵

کارچه

Karche

۶

بز شده

Beze shadeh

۷

بز شده اِ

Beze shadeh e

۸

بز لب

Beze labe

۹

بز لب اِ

Beze labe e

۱۰

بز کارچه

Beze karche

۱۱

بز کارچه اِ

Beze karche e

۲۰

بز بز کارچه

Beze beze karche

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا