آموزش زبان زرگری ایرایی
برزبر
سلام!
خواننده عزیز آنچه که پیش روی شماست برگرفته از دانش گذشتگان و بزرگان طایفه ایرایی است که اکنون می رود تا به وادی فراموشی سپرده شود اما با تلاش و کوشش توانستیم این زبان را از گذشتگان به آیندگان منتقل نمائیم.
اکثر این لغات بر گرفته از مرحوم اصغر کشوریفر پدربزرگ عزیز بنده میباشد که در سن ۸۳ سالگی دیار باقی را لبیک گفت و به جهان دیگر گام نهاد.
امید است تا با حفظ و حراست از این زبان و گسترش آن بتوانیم اصلیت و هویت واقعی خویش را حفظ نمائیم.
مهدی کشوری فر
فارسی |
زرگری |
تلفظ به لاتین |
به نام خدا (خدا) |
برزبر |
Berzebar |
روز |
چزمائین |
Chezmaeen |
شب |
پیس |
Pees |
چراغ |
پیس باشن |
Pees bashen |
نفت |
پیس باشن |
Pees bashen |
آب |
وار |
Var |
باران |
وار واری |
Var vari |
گوسفند |
واسنی |
Vasni |
گاو |
مامنه |
Mamne |
اسب |
کور |
Koor |
قاطر |
گرین کور |
Gereen koor |
خر |
گرین |
Gereen |
مرغ |
تجا |
Taja |
اردک |
وار تجا |
Var taja |
پیاز و سیر |
زال |
Zal |
نمک |
ملار |
Malar |
برنج خام |
بشتبا |
Beshteba |
غاز |
مزنگ وارتجا |
Mezange vartaja |
شالی |
وردس |
Verdes |
گوشت |
دهه |
Dahe |
گوشت گاو |
مامنه دهه |
Mamne dahe |
سر |
دیز |
Deez |
چشم |
کوک |
kook |
دماغ (بینی) |
دیز مقل |
Deez maghal |
دهان، صورت |
ارسبیل |
Ar sebeel |
دندان، سنگ |
گرز |
Geraz |
ریش |
وارش |
varesh |
موی سر |
دیز برزلا |
Diz berzela |
کلاه |
دیزلی |
dizlee |
خروس |
شوج دار تجا |
Shooj dar teja |
گوش |
تلا |
Tela |
دست |
کارچ |
Karch |
پا |
تج |
Taj |
گردو |
گردل |
Gerdal |
هندوانه |
سوز دم گردل |
Sooz dem gerdal |
خربزه |
سوزدم |
Soozdem |
روغن |
کاکیت |
kakeet |
هر چیز بد |
کبر |
Kaber |
صابون |
کبر کاکیت |
Kaber kakeet |
سیب، گیلاس، کشمش،انگور، خرما و… |
شلوار |
Shelvar |
پرتقال |
ترشل |
Tershal |
تن |
گریه |
gerye |
کت، پیراهن، زیر پیرهن، ژاکت و… |
گریه شماری |
Gerye shemary |
شلوار |
دبراک |
Deberak |
کت و شلوار نو (جدید) |
انوم گریه شمای |
Annome gerye shemary |
کفش، جوراب، دمپایی |
تج شماری |
Taj shemary |
چای |
چوک بار |
Chooke bar |
قند و شکر و هرچیز شیرین مثل آن |
زکات |
Zekate |
برنج پخته (پلو) |
برنش |
Bernesh |
ته دیگ برنج |
چوکی برنش |
Chookee bernesh |
رفیق عزیز |
بازیک جان |
Bazeek jan |
رفیق |
کارچ بازیک |
Krche bazik |
مگس |
کبر ماترینگ |
Kaber matring |
پلنگ |
مزنگ وائیک |
Mezange vaeek |
سگ |
وائیک |
Vaeek |
خاک، گل |
اورا |
oura |
آتش |
دروشی |
Derooshee |
پدر |
کب جون |
Kabejoon |
مادر |
بیجناک |
Bijnak |
خواهر |
فوو |
Foo |
برادر |
بازیک |
Bazeek |
دختر مجرد |
نجیر |
Nejeer |
ازدواج کرد |
دور ببرازنّیه |
Door babrazennye |
دختر بچّه |
کسینگ نجیر |
Kasinge nejeer |
زن |
لب |
Leb |
مرد |
سیب |
Seeb |
مرد زن گرفت (متاهل شد) |
سیب لب ببرازنّنیه |
Seeb leb babrazennye |
زن متاهل شد |
لب دور ببرازنّنیه |
Leb door babrazennye |
پسر بچّه |
کسینگ سیب |
Kasinge seeb |
منزل، خانه |
پل |
Pal |
قالی |
انّوم |
Annom |
حصیر |
برزلا شماری |
Berzela shemary |
علف |
برزلا |
Berzela |
علف دادی؟ |
برزلا هانجویی؟ |
Berzela hanjooee? |
آیا دادی؟ |
هانجویی؟ |
hanjooee |
ندادم |
ننجومه |
Nanjoome |
نبود که بدم |
نسرود بیه کهمن هانجنّم |
Nasrood bie ke hanjennem |
من |
من |
Men |
تو |
ت |
Te |
نان |
کوتار |
Kootar |
پلوی خالی |
کوسه برنش |
Koose bernesh |
پلوی با خورش |
برنش وارش سرود بیه |
Bernesh varesh serood biye |
خورش |
وارش |
Varesh |
زیادی |
تورزده |
Toor zadeh |
مرده زیاد سالم بود |
سیب تور انّوم بیه |
Seeb toor annom biye |
گوشت کره؟ |
تلا کبره؟ |
tela kabereh? |
چشمت کوره؟ |
کوک نکیننه؟ |
Kook nakey neneh? |
مژه و ابرو |
کوک برزلا |
Kook berzela |
کثیفی داخل بینی |
دیز مقل انّر کبیری |
Deez maghal annar kabiree |
درون، داخل |
انّر |
Annar |
طویله |
کور پل |
Koor pal |
درون طویله |
کور پل انّر |
Koor pale annar |
درون دهان |
ار سبیل انّر |
Arsebeel annar |
توالت، مستراح |
کاشکه پل |
Kashke pal |
مدفوع |
کاشکه |
Kashke |
ادرار |
شوج وار |
Shooj var |
آلت مردانه |
شوج |
Shooj |
خواب |
جواسون |
Jevasoon |
گریه |
کوکه وار |
Kooke var |
زبان |
هل علاج |
Hal elaj |
کاغذ |
تاتیکه |
Tateekeh |
دارم |
مره…دره |
Mere … dareh |
رفیق عزیز من خواب دارم! |
بازیک جان مره جواسون دره |
Bazeek jan mereh jevasoon dareh |
ماهی |
مکیا |
Makiya |
مار ماهی |
مکیا تفنا |
Makiya tefna |
تفنگ |
دور تفن |
Door tefen |
نظامی، پاسدار، ژاندارم |
دور تفن سیب |
Door tefen seeb |
ماشین |
کج وار کور |
Kaj vare koor |
چوب |
کج وار |
Kaj vareh |
ذغال |
سوتال |
Sootal |
جنگل |
کج واره کت انّر |
Kaj vare kete annar |
دزد |
سوز کش |
Soze kash |
آش |
وجور |
Vejoor |
ترب، تربچه |
کل قاسم |
Kal ghasem |
ملا، روحانی |
تاتیکه اهلاج |
Tatike ehlaj |
بوقلمون |
مزنگ تجا |
Mezange taja |
لحاف |
جواسون دیز شماری |
Jevasoone deez shemaree |
پوست گاو |
مامنه شماری |
Mamne shemary |
پشم گوسفند |
واسنی برزلا |
Vasny berzela |
دیوانه |
نیست گرز |
Niste geraz |
ارزان قیمت |
نیست تل |
Niste tel |
گران قیمت |
تور تل |
Toore tel |
آدم خر |
گرین سیب |
Gereen seeb |
نادان، آدم احمق |
نکینا سیب |
Nakeyna seeb |
باد شکم |
سراج |
Seraj |
چوپان |
واسنی هم تج |
Vasnee ham taj |
حبوبات |
الرد |
Elard |
لبنیات (شیر و…) |
اسپیونه |
Espione |
سماور و قوری |
چوکه بار فونه |
Choke bare foone |
دیگ پلو و خورش |
برنش فونه |
Berneshe foone |
تخم مرغ |
تجا گردل |
Taja gerdal |
تلویزیون و رادیو |
شماری هل اهلاج |
Shemary hal ehlaj |
تلفن |
دور هل اهلاج |
Door hal ehlaj |
استاد کار |
ازمار سیب |
Ezmar seeb |
کارگر |
کشکو سیب |
Kashkoo seeb |
هست |
سروشنه |
Serooshne |
حمام |
وار پل |
Var pal |
زن خراب، فاسد |
کبر لب |
Kaber leb |
مرد فاسد |
کبر سیب |
Kaber seeb |
زن سالم (خوب) |
انّوم لب |
Annome leb |
مرد سالم |
انّوم سیب |
Annome seeb |
جو |
کوره وردس |
Koore verdes |
گندم |
کوتار وردس |
Kootare verdes |
سبوس |
وردس برزلا |
Verdes berzela |
قند و شکار |
زکات |
Zekate |
خنده |
گش گش |
Gash gash |
نگاه کن |
بکیننه |
Bakey nene |
به زن نگاه کن که داره میخنده! |
بکیننه لب گش گش کننه |
Bakeynene leb gash gash kenne |
ساعت |
چزمائین کینه |
Chez maeen kayne |
خوک |
کبر مامنه |
Kaber mamne |
بخاری |
شماری دروشی |
Shemaree derooshi |
رودخانه |
تج واره |
Taj vare |
روز آفتابی |
چزمائین دروشی |
Chezmaeen derooshy |
عمو |
کب جون بازیک |
Kabe joone bazeek |
عمه |
کب جون فو |
Kabejoone foo |
خاله |
بیجناک فو |
Bijnake foo |
دایی |
بیجناک بازیک |
Bijnake bazeek |
پدر بزرگ پدر |
کب جون کب جون |
Kabejoone kabejoon |
مادر بزرگ پدری |
کب جون بیجناک |
Kabe joone bijnak |
پدر بزرگ مادری |
بیجناک کب جون |
Bijnake kabe joon |
مادر بزرگ مادری |
بیجناک بیجناک |
Bijnake bilnak |
همسر من |
م لب |
Me leb |
زن دایی |
بیجناک بازیک لب |
Bijnake bazeeke leb |
می توانی حرف بزنی؟ |
بتونی هل بلاجی؟ |
Batonny hal belajy? |
تو که هیچ چیز نمی فهمی! |
ت نکینا سیبی کا! |
Te nakeyna seeby ka! |
امروز کار کردی؟ |
امروز چزمائین بزمنه هاکردی؟ |
Amroze chezmaeen bezmene hakerdy? |
دید |
بکیننا |
Bakey nena |
دیدم |
من بکینامه |
Men bakey name |
برنج را وزن کردی؟ |
بشتبا ر گرز هاکردی؟ |
Beshte ba re geraz hakrdy? |
کم |
نیست |
Neest |
کم ندادی که؟ |
نیست ننجویی کا؟ |
Neest nanjoy ka? |
زیادی ندادی که؟ |
تور ننجویی کا؟ |
Toor nanjoy ka? |
گدا |
ای چر |
Ey char |
این مرد گداست |
سیب ای چر |
Seeb ey chare |
بفروشم |
ببجاشننم |
Babjashennem |
گردو را می خواهم بفروشم |
گردل خامه ببجاشننم |
Gerdal khame bab jashennem |
بیرون کنم |
تبر هاکنم |
Tebar hakenem |
می خواهم بیرونش کنم |
خامه تبر هاکنم |
Khame tebar hakenem |
شد |
بیّه |
Bayye |
نماز |
چود |
Chood |
نماز بخوانم |
چود بلاجم |
Chood belajem |
قرآن |
برزبر تاتیکه |
Berzebar tatike |
خواندی |
بلاتی |
Belaty |
تقویم |
تاتیکه کینه |
Tatike kayne |
پول |
بتو |
Betoo |
نوه |
کسینگ چد |
Kasinge chad |
نوه منه |
مه کسینگه چده |
Me kasinge chade |
می ترسی؟ |
رکاسنی؟ |
Rekasny? |
فلانی می ترسه |
فلان کس رکاسنه |
Felan kas rekasne |
پیر |
زرو |
Zaroo |
آمل (شهر) |
دشا |
Dasha |
تهران |
مزنگ دشا |
Mezange dasha |
دهاتی |
بل گسونی |
Bal gesonny |
ده |
بل گسوننی کت |
Bal gesonny kat |
مرد نیستم |
سیب نیمه |
Seeb neeme |
بخورم |
بوریننم |
Bavrinnem |
ندارم |
نسروجمه |
Nasroojme |
ندارد |
نسروجنه |
Nasroojne |
کدو |
کمالین |
Kamaleen |
کدو پلو |
کمالین برنش |
Kamalin bernesh |
چرا؟ |
چه؟ |
Che? |
شاه |
گور سو |
Goor soo |
کشتند |
دلاریننه |
Delarinne |
مشروب |
کبر وار |
Kaber var |
چاقو، داس و هر چیز برنده |
تجو |
Tejoo |
تریاک |
کبر پلوته |
Kaber peloote |
داخل آب |
وار اننر |
Vare annar |
سیگار |
پلوته |
Peloote |
ترازو |
گرز شماری |
Geraz shemary |
صابون |
کبر کیت |
Kaber keet |
راه برو |
تج کف |
Taj kaf |
همراه |
هم تج |
Ham taj |
فلان کس مرد |
فلان کس دلارسّه |
Felan kas delaresse |
سفید |
آلکو |
Alkoo |
زن فلانی بچّه زائید |
فلان کس لب چدتبر بیارده |
Felan kase leb ched tabar biarde |
خواهر فلانی بچّه زائید |
فلان کس فو چد تبر بیارده |
Felan kas foo ched tabar biarde |
مرد از بس کار کرد داره میمیره |
سیب اننه بزمنه هاکرده دره لارنه |
Seeb anne bezmene hakerde dar larenne |
پنبه |
آلکو برزلا |
Alkoo berela |
تخم کدو |
کالین وردس |
Kamaleen verdes |
گوشت نداره |
دهه نسوجنه |
Dahe nasoojne |
نان دیروزی |
دیروزه چزمائینه کوتاره |
Dirooze chezmaeen kootareh |
دو روز قبل |
بز راسسون چزمائین |
Bez rassone chezmaeen |
واحد شمارش |
راسّون |
Rasson |
پا برهنه راه میرفتم |
بی تج شماری تج کتمه |
Bee taj shemaree taj katme |
پاهایم درد گرفت |
مه تج کبر بیّه |
Me taj kaber bayye |
زخم |
چاد |
Chad |
پاهایم زخم شد |
مه تج چاد بیّه |
Me taj chad bayye |
مرغ خوابید |
تجا جواسون هاکرده |
Taja jevasson hakerde |
شمارش کردی؟ |
راسّن هاکردی؟ |
Rasson hakerdy? |
ایستادی؟ |
هس روتی؟ |
Hes rooty? |
همراه اسب پیاده رفتیم تهران |
کور هم تج، تج کتمی مزنگ دشا |
Koor ham taj taj katemy mezange dasha |
بدو می رفتیم |
درونه تج کتمی |
Deroone taj katemy |
سیاه |
سوتالی |
Sootaly |
تگرگ آمد |
گرز آلکو، وار واری بیه |
Geraz alkoo var vary bayye |
سبوس شالی |
وردس برزلا |
Verdes berzela |
برف |
آلکو وارواری |
Alkoo var vary |
کت و سر شلوار نو |
انّو گریه شماری |
Annome gerye shemary |
آبگرم |
وار دروشی |
Var derooshee |
پیر مرد |
زرو سیب |
Zaroo seeb |
پیر زن |
زرو لب |
Zaroo leb |
مکه معظمه |
مزنگ برز پل |
Mezange ber ze pal |
مسجد |
چود اهلاج پل |
Chood ehlaj pal |
گرگ |
کبر وائیک |
Kaber vaeek |
آب سرد |
چوک وار |
Chooke var |
بچّه ها |
وچون |
Vachoon |
هست (وجود داشتن در داخل چیزی) |
سروجنه |
Seroojne |
اسفناج و هرگونه سبزیجات علفی |
برزلا |
Berze la |
می خواهم بروم |
من خامه تبر بورم |
Men khame tebar boorem |
اینقدر حرف نزن |
انّه هل نلاج |
Anne hal nelaj |
حرف نکش |
کارچ بکینه |
Karch bakeyne |
پشم گوسفند |
واسنی برزلا |
Vasnee berzela |
پوست گاو |
مامنه دیز شماری |
Mamne deez shemaree |
طناب سر گوسفند |
مامنه دیز شماری |
Mamne deez shemaree |
لحاف خواب |
جواسون دیز شماری |
Jevason deez shemaree |
گرسنه ام نیست (سیرم) |
تلمه |
Tel me |
نان نمی خورم |
کوتار نورینمه |
Kootar navrinme |
اسب را بار می زنیم |
کور دیزی کمّی |
Koor deezee kemmee |
سوار بر اسب می شویم |
کور دیز کفمی |
Koor deez kafemee |
روسری |
دیز شماری |
Deez shemaree |
غاز |
وار تجا |
Mezange var taja |
شکم |
واتیک |
Vateek |
چاق |
تور دهه |
Toor dahe |
لاغر |
نیست دهه |
Neeste dahe |
حرفش رو گوش نده |
ونه هل نکینه |
Vene hal nakeyne |
ناخن |
کارچ گرز |
Karche geraz |
فانوس، چراغ، لمپا |
پیس باشن |
Pees bashan |
گُل |
انّوم برزلا |
Annom berzela |
گالش |
مامنه هم تج سیب |
Mamne ham taje seeb |
چار بیدار، یابو دار |
کور هم تج سیب |
Koore ham taje seeb |
تسبیح |
هل راسّون |
Hal rasson |
بلند شو |
تبر بواش |
Tebar bavash |
برویم خانه بخوابیم |
پل تبر بوریم جواسون هاکنیم |
Pele tebar boorim jevasson hakenim |
خیلی از شب گذشته |
تور زده پیس بورده |
Toor zadeh pees bordeh |
صبح زود باید بیرون بریم |
چزمائین ونه درونه تبر بوریم |
Chez maeen vene deroone tebar booreem |
نمی ترسی؟ |
نرکاسنی؟ |
Nerkasnee? |
مرد مریض است |
سیب دیلور بیّه |
Seeb dهlvar bayye |
مریض، بیمار |
دیلور |
Dilvar |
سرش کچله |
دیز کبره |
Deez kabere |
قطار |
درونه کج واره کور |
Deroone kaj vare koor |
تند رو |
درونه |
Deroone |
تند برو |
درونه تبر بور |
Deroone tebar boor |
لیمو |
زکات شلوار |
Zekate shelvar |
دعا کن |
تاتیکه هاکن |
Tatike haken |
بلد است |
کینه سیب |
Keyne seeb |
آن مرد در کارش حرفه ای است |
سیب کینا اِ |
Seeb kayna e |
صحبت |
هل |
Hal |
بگو |
بلاج |
Belaj |
دیدی |
بکینی |
Bakeynee |
پول رو بده |
بتور هان جن |
Betoore han jen |
نوشتی؟ |
تاتیکه هاکردی؟ |
Tateeke hakerdee? |
نوشتی یا نه؟ |
تاتیکه هاکردی یا نا؟ |
Tateeke hakerdee ya na? |
سرد خانه، یخچال |
چوکی پل |
Chooki pal |
روی صندلی بشین |
کج وار دیز هسروج |
Kaj vare deez hesrooj |
بشین |
هسروج |
Hesrooj |
نشسته بود |
سرود بیه |
Serood beeye |
آن مرد اینجا نشسته بود |
سیب اینجه سروج بیه |
Seeb inje serooj biye |
ماست |
ترشل اسپیونه |
Tershale espione |
سیّد |
برزبر چت |
Berze bare chat |
پدر سوخته |
کب جون دروشی |
Kabe joon derooshi |
قاشق و چنگال |
کارچه برنش |
Karche bernesh |
پر خور |
تور ورین |
Toor vereen |
دروغگو |
تل لاج |
Tale laj |
دروغگوی بزرگ |
انّوم تل لاج |
Annome tale laj |
جا بده، پنهان کن |
یر زن جن |
Yer zen jen |
۱ |
اِ |
E |
۲ |
بز |
Beze |
۳ |
شده |
Shadeh |
۴ |
لب |
Lab |
۵ |
کارچه |
Karche |
۶ |
بز شده |
Beze shadeh |
۷ |
بز شده اِ |
Beze shadeh e |
۸ |
بز لب |
Beze labe |
۹ |
بز لب اِ |
Beze labe e |
۱۰ |
بز کارچه |
Beze karche |
۱۱ |
بز کارچه اِ |
Beze karche e |
۲۰ |
بز بز کارچه |
Beze beze karche |